Ryś eurazjatycki – potężny drapieżnik w ekosystemie Europy

Ryś, należący do rodziny kotowatych, jest największym lądowym drapieżnikiem polującym na dzikich terenach Polski. Jego obecność na kontynencie europejskim stanowi ważny element ekosystemu, mimo to gatunek ten zmaga się z zagrożeniem wyginięcia. Dlatego aktywna ochrona jest niezbędna dla utrzymania populacji rysia, który można spotkać również na obszarach Azji. Oprócz popularnych kotów domowych, ryś i żbik są jedynymi przedstawicielami rodziny kotowatych żyjącymi naturalnie w kraju. Gatunek ten jest rzadko spotykany i podlega ochronie w Polsce. Szacowanie liczebności populacji rysia prowadzone jest przez Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk oraz Instytut Ochrony Przyrody PAN. Gatunek ten został po raz pierwszy opisany naukowo przez Karola Linneusza w 1758 roku, pod nazwą Felis Lynx.

Wygląd rysia eurazjatyckiego jest charakterystyczny dla gatunku i wyróżnia go spośród innych kotowatych. Ten muskularny drapieżnik prezentuje imponującą sylwetkę z długimi kończynami, krótkim ogonem i niewielką głową osadzoną na krótkiej szyi. Czarny pędzelek sztywnej sierści na uszach jest szczególnie wyraźny u dorosłych samców. Włosy na bokach pyska są dłuższe, tworząc tzw. bokobrody. Oczy otoczone są wąskimi pasmami jaśniejszej sierści, a łapy zwieńczone są chowanymi pazurami. Kolory futra rysia oscylują pomiędzy płowym, rudym a pomarańczowym. Jego podbrzusze jest jasne – od szarego do kremowego. Umaszczenie różni się zależnie od terenu zamieszkania przez ryś, np. ryś żyjący w Karpatach ma wyraźniejsze czarne cętki. Ryś ma miękką i puszystą sierść składającą się z krótkich, cienkich włosów puchowych oraz dłuższych i grubszych włosów przewodnich i ościstych. Długość ciała dorosłego rysia wynosi od 70 do 130 cm, a jego waga może wynosić od 12 do 32 kg.

Występowanie rysia jest różnorodne – pierwotnie obejmowało obszar od Pirenejów po Kamczatkę, od Bałkanów po Skandynawię i od Turcji po Tybet. W obecnym czasie naturalny zasięg rysia nie obejmuje krajów Europy Zachodniej, ale od lat 70-tych XX wieku, dzięki reintrodukcji, ryś pojawił się w Szwajcarii, Austrii, Czechach, Francji i Słowenii. W Polsce rysie należą do populacji nizinnej i karpackiej. Od 2009/2010 obserwuje się ich obecność również w czeskich Karkonoszach. Do sierpnia 2019 roku, w ramach projektu „Powrót rysia do północno-zachodniej Polski” na wolność wypuszczono 18 osobników. Według danych z około 2011 roku populacja rysi w Polsce wynosiła 296 osobników.

Ryś eurazjatycki charakteryzuje się wyjątkowo dobrze rozwiniętym słuchem, umiejętnością słyszenia dźwięków o częstotliwości 60-70 kHz oraz doskonałym widzeniem przy słabym świetle. Te cechy umożliwiają mu dokładne ocenianie odległości od potencjalnej ofiary. Rysie są zwierzętami długowiecznymi – w niewoli mogą dożyć nawet 25 lat, a w naturze – 18 lat. Samice dojrzewają płciowo w drugim roku życia, a samce – w trzecim. Władzę w grupie sprawują samice, które zajmują się wychowaniem potomstwa. Samce prowadzą natomiast samotniczy tryb życia i regularnie znakują swoje terytorium moczem. Ryś żywi się wyłącznie mięsem upolowanych przez siebie zwierząt, które często są od niego znacznie większe.

Rola rysia w ekosystemie leśnym jest nieoceniona. Rysie regulują populacje innych gatunków, a ich dieta składa się głównie z saren i jeleni. Resztki po żerach rysi są istotnym źródłem pokarmu dla innych gatunków ssaków i ptaków. Dzięki wpływowi na populacje jeleniowatych, rysie powinny być traktowane jako naturalni sprzymierzeńcy leśników.