Kiedy patrzymy na psy, łatwo zauważamy różnice w ich rozmiarze, budowie ciała, kolorze sierści czy wzorach na skórze. Ale czy psy różnią się również pod względem zachowania? Możemy być skłonni myśleć, że będąc przedstawicielami jednego gatunku, psiaki będą reagować identycznie na te same sytuacje. Jednakże, nawet krótka obserwacja kilku psów szybko rozwieje takie przekonania – każdy pies ma swój wyjątkowy sposób reagowania. Hodowcy psów od dawna są świadomi tej indywidualności i poprzez selekcję fenotypową starają się wyhodować psy o cechach użytkowych jak najbardziej zbliżonych do pożądanych. Choć dążenie do utrzymania określonych cech zachowania w grupie hodowlanej nie neguje faktu, że każdy pies jest jednostką samą w sobie, z własnymi, unikalnymi reakcjami.
Pytanie brzmi jednak: czy możemy mówić o „osobowości” psa? Choć Charles Darwin już w 1871 roku sugerował, że człowiek nie jest wyjątkowy pod tym względem, przez stulecia zwierzętom odmawiano zdolności do odczuwania. Zmieniło się to dopiero pod koniec XX wieku, kiedy to nauka potwierdziła, że zwierzęta, w tym psy, mają emocje. Jeśli psy mają emocje i możemy mówić o ich indywidualności, pojawiają się pytania: jak powstaje osobowość psa, skąd biorą się różnice między nimi, czy można je zmierzyć i jak?
Osobowość człowieka jest często tłumaczona wpływem genetyki. Dowodem na to są badania przeprowadzone na bliźniętach jednojajowych – genetycznie identyczne, a jednak różniące się pod względem zachowania. Jednakże, geny nie mogą tłumaczyć wszystkiego – około 30-50% cech osobowości jest dziedzicznych, reszta zależy od środowiska i doświadczeń życiowych. To samo prawdopodobnie dotyczy psów.
Naukowcy są teraz pewni, że psy mają swoją osobowość. Ale jak ona powstaje? Czy pies rodzi się z gotowym zestawem cech osobowości, czy może jego umysł jest „pustą tablicą”, która zostaje wypełniona przez doświadczenia? Badania sugerują, że obie te teorie są prawdziwe. Pies rodzi się z genetycznie zaprogramowanymi instynktami i predyspozycjami do określonych zachowań, które są później modyfikowane przez interakcje ze środowiskiem. Zgodnie z naukowymi danymi, od 3 do 50% cech osobowości psa jest dziedzicznych.