Goździki, drobne, intensywnie pachnące kwiaty, są nieodłącznym elementem zimowych świąt i ciepłego domowego klimatu. Ta egzotyczna przyprawa, znana nie tylko ze swojego ujmującego zapachu, ale także wielu korzyści zdrowotnych, jest często wspominana jako naturalny afrodyzjak. Tym samym goździki mają potencjał do łagodzenia stanów zapalnych, bólu zębów, regulacji poziomu cukru we krwi i wspierania procesu trawienia. Ale jakie są ich prawdziwe korzenie i właściwości?
Goździki to w pełni rozwinięte, ale jeszcze nie otwarte pąki drzewa o nazwie goździkowiec korzenny (Caryophyllus aromaticus). To wiecznie zielone drzewo występuje głównie w Indonezji, gdzie goździki są ręcznie zbierane w momencie, gdy kwiat jeszcze się nie rozwinął – to gwarantuje zachowanie ich silnego aromatu.
Historia goździków ma długą i złożoną przeszłość, która pokrywa się zarówno z kulinarystyką, jak i medycyną. Archeologiczne znaleziska w postaci goździków w ceramice odnalezionej w Syrii, datowane na osiemnaście stuleci przed Chrystusem, świadczą o ich długotrwałym użyciu. Znane jest także pierwsze zastosowanie goździków w starożytnej dynastii Han (207 r. p.n.e. – 220 r. n.e.) – urzędnicy musieli trzymać je w ustach, aby zneutralizować odór swojego oddechu przed cesarzem. W średniowieczu, jak podaje Księga tysiąca i jednej nocy, muzułmańscy żeglarze i kupcy handlowali goździkami.
Goździki dotarły do Europy dzięki arabskim kupcom. Były traktowane jako luksusowy towar, ponieważ ich uprawa ograniczała się niemal wyłącznie do Indonezji. W XVII wieku Holendrzy próbowali utrzymać wysokie ceny goździków, eliminując ich produkcję na większości wysp. Dopiero w XVIII wieku Francuzi przenieśli goździki na Madagaskar i Zanzibar z Indii, łamiąc holenderski monopol. Obecnie głównymi producentami są: Indonezja (producent 75% globalnej ilości), Madagaskar, Tanzania (Zanzibar), Sri Lanka i Kenia.
Chociaż goździki są kluczowym składnikiem wielu kuchni, zwłaszcza w przygotowaniu różnorodnych kompotów, konfitur, marynat i wyrobów cukierniczych, ich zdrowotne korzyści są równie istotne. Już 200 lat p.n.e. Chińczycy stosowali goździki jako środek przeciwbólowy na zęby oraz lek na stany lękowe i napięcia.
Współczesne badania potwierdzają antyseptyczne, przeciwbakteryjne i przeciwdrobnoustrojowe właściwości goździków. Studia prowadzone na Uniwersytecie Miguela Hernandeza wykazały, że goździki neutralizują szkodliwe wolne rodniki. Składniki goździków obejmują m.in. olejek eteryczny (zawierający 70-90% eugenolu, 10-15% acetylu, terpeny i ketony), tłuszcze, białko, węglowodany, błonnik, witaminy (A, B1, B2, B3, B6, B9, C, E, K) oraz minerały – cynk, fosfor, magnez, mangan, potas, sód, wapń i żelazo.